Koje veličine mjerimo kada se neko tijelo kreće? Koliko smo vremena putovali? Koliko rastojanje smo prešli? Koliko brzo smo stigli? Pa su veličine koje mjerimo prilikom prilikom kretanja:
Pređeni put – Dio putanje koje neko tijelo pređe za određeno vrijeme naziva se pređeni put. Put je niz uzastopnih rastojanja između dva položaja izmjerenih na putanji. Put je skalarna veličina.
Primjer: Dječak je prešao put od dva metra. Na brojevoj pravoj je označeno dva
Pomak – u određenom vremenskom intervalu predstavlja najkraće moguće rastojanje početnog i krajnjeg položaja tijela, jer je pomak vektor znaci dio prave linije, a prava linija je najkraće rastojanje.
Primjer: Da bi djevojčica stigla od kuće do škole, mora da pređe put s= 1m+2m+1m+2m+3m+3m=12m. Tom prilikom kako vidimo na slici najkraće rastojanje od početne do krajnje tačke je 3m što predstavlja vektor pomaka. Pomak ili pomjeraj bi bio pravolinijsko rastojanje između ta škole i kuće. Pređeni put je rastojanje koje je djevojčica prešla idući putem od kuće do škole.
Pomak je vektor koji spaja početnu i krajnu tačku putanje, koju tijelo pređe za određeno vrijeme. Put se mjeri duž putanje kojom se tijelo kreće. Pomak je dakle vektorska veličina. Pomak ima istu brojnu vrijednost kao put samo onda kada se tijelo kreće pravolinijski u istom pravcu i ne mijenja smjer kretanja.
Primjer: Ako se u tački A nalazi kuća, a u tački B škola. Ako plavim strelicama označimo put kojim smo se kretali. Roza strelica pokazuje pomak odnosno najkraće rastojanje od kuće do škole. Slika ispod put koji pređe čovjek je prikazan crvenom linijom, a pomak plavom.
Vrijeme (t) Svako kretanje se počinje u određenom vremenskom trenutku t1, a završava se u vremenskom trenutku t2. To kretanje se dešava u nekom vremenskom intervalu ∆t = t2 – t1 Neka se autmobil kreće po pravoj liniji u istom smjeru. Ako sa x1 obelježimo vektor početnog položaja, a sa x2 vektor krajnjeg položaja dječaka. Pomak automobila u vremenskom intervalu ∆t = t2 – t1 je ∆x = x2 – x1
Brzina – Treća veličina kojom opisujemo kretanje je brzina kretanja, koju označavamo sa oznakom v. Mjerna jedinica za brzinu je metar u sekundi (m/s), Brojna vrijednost brzine kojoj se pridružuje navedena mjerna jedinica nam pokazuje koliki put pređe tijlo u jedinici vremena. Razlikujemo tri brzine i to su:
– srednja putna brzina,
– srednja brzina,
– trenutna brzina.
Srednju putnu brzinu dobijamo ako pređeni put ∆s u odrđenom vremenskom intervalu (∆t) podjelimo sa tim vremenskim intervalom.
Srednju brzinu dobijamo ako pomak podjelimo sa vremenskim intervalom unkojem se desio taj pomak.
Primjer 1: Automobil se kreće od tačke iz tačke A u Tačku B. Iz tačke B vrati se nazada u tačku C automobila (AC) je pomak ∆x.
Trenutna brzina je brzina koju tijelo ima u određenom vremenskom trenutku tj. kada je ∆t veoma malo.Prema brzini kretanja tijela, kretanje može biti ravnomjerno i promjenljivo. Ravnomjerno kretanje je ono kretanje kod kojeg se ne mjenja intenzitet brzine tokom vremena. Kod promjenjljivog kretanja tokom vremena brzina se mijenja.Najjednostavniji primjer ravnomjernog kretanja je kretanje po pravoj liniji, kada se ne mjenja smjer kretanja. Kod takvog kretanja vektor brzine se ne mjenja tokom kretanja.
(v = const)
U tom slučaju su srednja putna brzina, srednja brzina i trenutna brzina iste veličine i govorimo samo o jednoj brzini ravnomjernog pravolinijskog kretanja.